Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne to forma przedterminowej emerytury, przysługującej osobom pracującym w oświacie, które ukończyły 55 lat i posiadają odpowiedni staż pracy.
Nauczyciele, wychowawcy oraz inni pedagodzy pracujący w placówkach oświatowych takich jak przedszkola, szkoły (z wyjątkiem niepublicznych szkół bez uprawnienia szkoły publicznej), placówki kształcenia ustawicznego, ośrodki wychowawcze dla młodzieży, ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze oraz placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom poza miejscem ich stałego zamieszkania, mogą składać wnioski o nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.
Aby uzyskać prawo do tego świadczenia, konieczne jest osiągnięcie odpowiedniego wieku i posiadanie wymaganego stażu pracy. Wiek emerytalny uprawniający do otrzymania świadczenia stopniowo się zwiększa i jest inny dla kobiet i mężczyzn. Dla kobiet, minimalny wiek to 55 lat do końca 2024 roku, a następnie stopniowo rośnie aż do 59 lat w latach 2031-2032, podczas gdy dla mężczyzn ten progres zaczyna się od 60 lat w latach 2023-2024 i kończy na 64 latach w latach 2031-2032.
Przy ubieganiu się o świadczenie konieczne jest posiadanie co najmniej 30-letniego stażu pracy, w tym co najmniej 20 lat pracy nauczycielskiej w wymiarze co najmniej połowy obowiązkowego wymiaru zajęć. Dodatkowo, stosunek pracy musi zostać rozwiązany z inicjatywy pracownika lub w sytuacji, gdy umowa wygaśnie z przyczyn obiektywnych, takich jak: całkowita likwidacja szkoły, jej częściowa likwidacja, przeprowadzenie zmian organizacyjnych skutkujących redukcją liczby oddziałów bądź zmiana planu nauczania uniemożliwiająca zatrudnienie w pełnym wymiarze godzin.
Nauczyciel może również uzyskać prawo do świadczenia kompensacyjnego, gdy jego stosunek pracy zostanie rozwiązany z powodu upływu sześciomiesięcznego okresu pozostawania w stanie nieczynności, w trakcie którego odmówił podjęcia pracy w pełnym wymiarze godzin na czas nieokreślony lub na czas określony w tej samej szkole, niezależnie od zajmowanego stanowiska.