Nieustannie obowiązujące prawo testamentowe zabezpiecza podstawowe prawa najbliższych członków rodziny zmarłej osoby przez instytucję znaną jako zachowek. Celem tego instrumentu jest zapobieganie sytuacji, kiedy spadkodawca pomija swoją rodzinę w testamencie lub pozostawia im niewielki procent swojego majątku.
W kontekście roku 2024, regulacje dotyczące zachowku nie uległy żadnej zmianie. Niemniej jednak, jest to temat wart przypomnienia, aby zrozumieć, do kogo ten prawny przywilej przysługuje i jak go dochodzić. Kto jest uprawniony do zachowku, jak go obliczyć i jakie są jego warunki?
Osoby uprawnione do otrzymania zachowku to:
- Potomkowie (dzieci, wnuki, prawnuki),
- Małżonek,
- Rodzice osoby sporządzającej testament.
Zastrzeżeniem jest to, że uprawnieni do zachowku mogą go otrzymać tylko w przypadku dziedziczenia ustawowego. To znaczy, jeśli spadkodawca nie sporządził testamentu, osoby wymienione powyżej dziedziczą po nim na podstawie prawa.
Wysokość zachowku jest uzależniona od dwóch aspektów:
- Udziału w spadku, który normalnie przysługiwałby uprawnionemu w przypadku dziedziczenia ustawowego,
- Stopnia pokrewieństwa z osobą sporządzającą testament.
Zgodnie z prawem, zachowek równa się połowie wartości udziału spadkowego, który normalnie przysługiwałby uprawnionemu w przypadku dziedziczenia ustawowego. Niemniej jednak, dla osób niepełnoletnich lub osób niezdolnych do pracy na stałe w momencie otwarcia spadku, zachowek wynosi dwie trzecie wartości tego udziału.
Obliczenie wartości zachowku wymaga ustalenia całościowej wartości spadku oraz udziału spadkowego, który normalnie przysługiwałby uprawnionemu w przypadku dziedziczenia ustawowego. Wartość spadku jest ustalana na podstawie cen obowiązujących w dniu jego otwarcia, czyli w dniu śmierci osoby sporządzającej testament.