Botanika jako nauka – istotność, historia i postaci, które ją ukształtowały

Wiele osób zastanawia się, czym dokładnie jest botanika i jakie zadania stoją przed botanikami w dobie technologii, kiedy wiele gatunków roślin zostało już odkrytych i opisanych. W rzeczywistości liczba osób decydujących się na studiowanie botaniki maleje, co przekłada się na ograniczenie różnych projektów przyrodniczych. Czy to oznacza, że botanicy stają się „dinozaurami” XXI wieku? Według danych Narodowego Centrum Statystyki Edukacyjnej w USA, w 2012 roku mniej niż 400 dyplomów uniwersyteckich zostało przyznanych w dziedzinie botaniki – o połowę mniej niż w latach 80-tych. Wydaje się, że studenci wybierają raczej kierunki technologiczne, kojarząc botanikę z przestarzałą dziedziną. Jednak czy tak jest faktycznie?

Należy uświadomić sobie, że botanika to obszar biologii skupiający się na badaniu roślin oraz wszystkich procesów w nich zachodzących. Jest to nauka stosowana, która ma za zadanie nie tylko poszerzać naszą wiedzę o świecie roślin, ale również przyczyniać się do dobra współczesnego człowieka i przyszłych pokoleń. Botanika obejmuje takie zagadnienia jak: anatomia, morfologia, cytologia, fizjologia czy histologia roślin, ale także taksonomia, paleobotanika czy palinologia związana ściśle z pyłkami roślinnymi. Botanicy mogą specjalizować się w badaniu konkretnych grup organizmów roślinnych – od drzew i krzewów po trawy i glony.

Na botanikach spoczywa zadanie badania flory świata na różnych poziomach – od komórki do procesów ewolucyjnych i globalnych trendów. Ich wiedza powinna mieć praktyczne zastosowanie w życiu człowieka, szczególnie w tak istotnych dla ludzkości kwestiach jak wyżywienie prawie ośmiomiliardowej populacji, produkcja materiałów, paliw i leków na bazie roślin oraz ochrona środowiska naturalnego.

Historia botaniki sięga starożytnej Grecji, gdzie żył około IV wieku p.n.e Teofrast, uznawany za ojca tej nauki. Jego prace na temat flory zostały jednak zapomniane na wiele wieków i odkryte ponownie dopiero w XV wieku. Renesans przyniósł nie tylko modę na ogrody botaniczne i herbaria, ale także pierwsze próby taksonomii, które podjął m.in. Andrea Cesalpino.

Na listę najbardziej znanych botaników nowożytnej ery zasługują takie postaci jak: Karol Linneusz, który opracował stosowany do dzisiaj system klasyfikacji roślin; Johann Wolfgang von Goethe, niemiecki poeta romantyczny, który zajmował się również morfologią roślin; Alexander von Humboldt, jeden z ojców historii naturalnej; Gregor Mendel, uważany za ojca genetyki; George Washington Carver, który wprowadził nowoczesne metody wykorzystywania soi, orzechów ziemnych czy słodkich ziemniaków i Agnes Arber, pierwsza kobieta-botanik przyjęta do Królewskiego Towarzystwa w Londynie.

Jak widać, botanika jest nauką, która ciągle się rozwija i ma wiele do odkrycia. Wielu ekspertów uważa, że świat flory ma jeszcze wiele tajemnic do odkrycia.